030 – T. – 2023-01-02
Deze website bevat achtergrondinformatie over deze kaarten en heeft de kaart van Dordrecht ook in bezit met hetzelfde kaartnummer. http://www.atlassen.info/kaarten/topograf/genshtab/genshtab.html
Deze kaarten staan bekend onder de naam 'Genshtab maps', op deze zoekterm zijn veel buitenlandstalige websites te vinden met kaarten wereldwijd.
Deze persoon heeft al veel studie gedaan naar deze kaarten: John Davies, a retired British software developer, has been studying the Soviet maps for a decade.
Op deze website is in het Engels een uitgebreid verhaal met de herkomst van deze kaarten te vinden:
https://www.wired.com/2015/07/secret-cold-war-maps/
Op deze website een korte toelichting van een onderzoeker op de universiteit Leiden:
https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2020/06/ben-de-jong-over-de-russen-en-hun-geheime-kaarten-van-nederland
Het laatste artikel geeft genoeg aanleiding om te zoeken naar Russische medewerkers van de GROe of deze ook werkzaam waren in de regio Dordrecht.
Maar dat is nog wel even zoeken.

029 – T. T. – 2021-09-06
Een korte blik op de Riedijk, Groothoofd en Taankade leveren de volgende afwijkingen op:
1. De bebouwing vanaf halverwege de Palingstraat t/m Jonge Pier staat in de Sovietkaart aangeduid als een groenperk.
2. Het Melkpoortje tussen de Merwekade en de knik Riedijk - Voorstraat ontbreekt.
3. Tussen de Taankade en de Voorstraat zijn 4 steigerdoorgangen.
- Op de Sovietkaart staan de Kerksteiger en de Houtsteiger wel.
- De Turfsteiger en de Distelsteiger staan er niet op. Mijn 5 centen.
Interessante achtergrond trouwens.
Ik voelde me even figurant in een John Le Carré spionageverhaal.

028 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Hoogspanningsmasten en –leidingen:
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: De hoogspanningslijnen richting Papendrecht stoppen op de Sovjetkaart [in kaartvak Г -14] bij een eilandje. In werkelijkheid gingen die verder door in Papendrecht. Ook waren er hoogspanningslijnen die de rivieren overstaken. Dit laatste staat echter ook niet op de Sovjetkaart. Nederlandse kaarten gaven pas vanaf 1985 hoogspanningsmasten weer dus die kunnen voor het Rode Leger niet de bron hiervoor geweest zijn. Geeft deze Sovjetkaarten desalniettemin toch minder hoogspanningslijnen weer dan er feitelijk waren?
De hoogspanningsmast vanuit Geertruidenberg staat ook op de Sovjetkaart. Het klopt dat de hoogspanningsleidingen vanaf het Wantijpark richting het centrum van Dordrecht ondergronds gingen en dat die daarom vanaf dat punt niet meer op de Sovjetkaart te volgen zijn.
Meneer met volle bos haar op hoofd: De hoogspanningslijnen hielden op bij het Vlij.

027 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Was Sovjetkaart ten behoeve van de landmacht of de luchtmacht?
meneer die bij de Bescherming Bevolking heeft gediend:
Dat deze Sovjetkaart niet de hoogspanningslijnen over de rivieren weergeeft is mogelijk te verklaren doordat deze een infanteriekaart zou kunnen zijn. Voor parachutisten zou het wel meer relevant geweest zijn.
A.G.: Ik zie deze Sovjetkaart als een landmachtkaart. Zo verklaar ik dat de bomen bij de dijken op deze kaart vermeld staan: dat is nuttige kennis voor tankbemanningen.
M. (Dordtse Russin): Waarschijnlijk werden de sportvelden, zoals die tussen de Zeehavenlaan en de Zuidendijk, herkenbaar op deze kaart gezet omdat die mogelijk als luchtlandingsplaats voor het Rode Leger konden dienen.

026 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Energiecentrales:
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden:
Object nr. 65 geeft een energiecentrale weer met symbolen voor schoorstenen. Die schoorstenen werden daar echter maar tot 1973 regulier gebruikt en werden in 1982 zelfs gesloopt. De twee zuidelijke schoorstenen waren in de periode 1966-1968 gebouwd. Ook staan bij dit object niet alle opslagtanks weergegeven die er waren.
De energiecentrale aan de Noordendijk was in 1982 niet in gebruik. Desondanks is het opvallend dat de Sovjetkaart daarbij wel een opgesteld vermogen vermeldt dat exact overeenkomt met dat daar in 1972 opgesteld werd.
KV-station Sterrenburg staat niet weergegeven. Hier is later een TF-installatie (toonfrequentie-installatie) in gevestigd, maar men bleef er ook lang tafeltennissen.
De Merwede-centrale is in de jaren 1970 in gebruik genomen waarmee de andere oudere centrale achterhaald werd. Ook vermeldt de Sovjetkaart in de omgeving van Singel-Vest-Vriesestraat een verouderde energiecentrale.
Kortom, vele voorbeelden op deze Sovjetkaart van verouderde informatie qua energie-infrastructuur. Bleven in de Sovjet-Unie de energiecentrales langer in gebruik en zou dat het dan verklaren? Of waren de kaartmakers meer gericht op nieuwe gebouwen en vroegen ze zich minder af of oude gebouwen niet meer gebruikt werden?

025 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Militair-industrieel:
K.N. en meneer die bij de Bescherming Bevolking heeft gediend: Het bedrijf Bakovenbouw maakte ovens voor het Nederlandse leger. Staat die ook op deze Sovjetkaart?
Meneer met volle bos haar op hoofd: Ja, Bakovenbouw staat er op als object nr. 20.
Meneer met paarse vest: Ja, om preciezer te zijn: het lange gebouw ten oosten van object nr. 20 was waarschijnlijk het gebouw van Bakovenbouw.

024 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Grote bruggen, tunnels en infrastructuur:
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: Bij de Stadsbrug tussen Dordrecht en Zwijndrecht worden wel diverse cijfermatige gegevens waaronder maximale draagkracht vermeld, maar diezelfde soort informatie wordt niet bij de Merwedebrug tussen Dordrecht en Papendrecht door deze Sovjetkaart gegeven. Wat inconsequent! En alleen ten aanzien van Zwijndrecht staat het A-16-tracé weergegeven.
P.B. (medewerker behoud en educatie monumenten Koude Oorlog):
Ja, want in principe waren alle provinciale en snelwegen bruikbaar voor militair verkeer.
Meneer met donkerblauw overhemd: Aan de Drechttunnel is tot en met de jaren 1970 gebouwd. Die was dus klaar voor de laatste druk van deze Sovjetkaart en uiterst relevant. Raar dat die desondanks niet vermeld wordt hierop. Dat zou logischer zijn geweest dan de A16 of de Randweg weer te geven die er wel op staan ingetekend.
?: Lagen er geen sportvelden waar tegenwoordig de tunnel naar Zwijndrecht ligt?
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: De N3 liep in 1985 nog niet zo ver als op de Sovjetkaart al staat aangegeven.

023 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Onvermelde schuilkelders, commandocentrales en de Bescherming Bevolking (BB):
P.B. (medewerker behoud en educatie monumenten Koude Oorlog): Bij Oranjepark aan de Oranjeweg was een BB-commandocentrum.
Meneer die bij de Bescherming Bevolking heeft gediend: De Bescherming Bevolking (BB) was gevestigd onder het politiebureau in Dordrecht.
Zowel P.B. als de meneer die bij de BB diende kunnen niet bevestigen of er ooit een commandocentrale voor noodsituaties onder het huidige Leerpark zou komen.
P.B. (medewerker behoud en educatie monumenten Koude Oorlog): Op het Hugo de Grootplein was in de rotonde ook een schuilkelder voor 50 of 100 personen. Wij zijn momenteel bezig dat uit te zoeken. De blauwe deuren in de Krispijntunnel leidden waarschijnlijk ook naar schuilkelders.
Wij bezitten een lijst met schuilkelders waarvoor m.n. de BB een goede informatiebron was. Via gemeentedocumenten zelf is daarentegen minder (goed) informatie te verkrijgen. Er is veel onwetendheid bij de mensen tegenwoorden. Bijvoorbeeld de mensen die bij het bedrijf Linders werkten wisten zelf niet eens dat hun bedrijfspand een schuilkelder bevatte.
A.G.: In de groen betegelde kelder van de Rozenhof tafeltenniste ik in de jaren 1960. De rondleider laatst wist daar niets van een kelder en ontkende zelfs het bestaan ervan.
(ex) medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: Onder het kantoorgebouw bij de energiecentrale aan de Noordendijk was vroeger ook een schuilkelder. Wist het Rode Leger dit niet of vond ze het irrelevant?
P.B. (medewerker behoud en educatie monumenten Koude Oorlog): Overigens, torens die als uitkijkpost gebruikt werden vielen eerst onder de luchtvaartdienst, later onder de Bescherming Bevolking (BB).

022 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Aangemerkt als potentiële centra voor mobilisatie en concentratie?
M. (Dordtse Russin): De gevangenis bij de Doelstraat staat op deze Sovjetkaart.
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: Die was in 1972 geen gevangenis meer. Hoogstens een nachtcel.
Meneer met volle bos haar op hoofd: In Doelstraat had je een grote kastanjeboom waaromheen ooit uiteindelijk een gevangenis is gebouwd, maar waarbij men de boom heeft laten staan. Zie je dat op de kaart?
P.B. (medewerker behoud en educatie monumenten Koude Oorlog): In de Tweede Wereldoorlog werden schoolgebouwen gebruikt als centra voor mobilisatie voor het leger.
A.G.: Het stadion van FC Dordrecht is herkenbaar op de kaart, maar heeft geen tekst- of symboolaanduiding.
Meneer met volle bos haar op hoofd: Wellicht dat dat stadion ook als concentratieplek ingezet kon gaan worden.

021 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Binnenstad
A.G. en grijze meneer: Irrelevante fiets- en voetgangersbruggen omdat die veel te licht zijn voor tanks die de Sovjetkaart desondanks wel weergeeft: de Damiatebrug en de Lange IJzerenbrug.
H.T.: Op de Voorstraat in de omgeving van de Grote Kerk staan abusievelijk de huizen niet op deze Sovjetkaart. Ik vermoed dat dit van een bepaalde Nederlandse kaart overgenomen is die ik ken.
Meneer met volle bos haar op hoofd: De kleine Pelserbrug, direct ten oosten van de Grote Kerk, staat onterecht ook niet op deze Sovjetkaart. Irrelevant, maar ook wel inconsequent!
?: In 1953 kon je nog niet vanaf de Singel de Noordendijk op de wijze die de Sovjetkaart weergeeft.
Witgrijze vrouw: Er was vroeger wél een schuine oprit daar.
[A.G.’s kaart die ouder was dan de Sovjetkaart bevestigt dat.]
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: Het Refaja ziekenhuis aan de Prinsenstraat staat niet op de kaart.
A.G.: Daar was tot maar 1973 een ziekenhuis.
Meneer met volle bos haar op hoofd: Het Refaja ziekenhuis was toen gevestigd in de Rozenhof of in ,,De Holland”. Ik twijfel tussen die twee.
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: Arbeidsbureau was niet gevestigd bij object nr. 2, maar elders. Was dit op de Wijnstraat?
Meneer met lichtblauw overhemd: Nee, het was op een nog andere plek.

020 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Dordtse Zeehavens, Wielwijk, Krispijn en Sterrenburg:
J.S.: Wanneer is de verbindingsdijk die loopt naar de haven Krabbegors op het Duivelseiland aangelegd? Op deze Sovjetkaart is het geen schier-, maar nog een los eiland.
Meneer met lichtblauw overhemd + meneer die bij de Bescherming Bevolking heeft gediend: Ten westen van de Hugo de Grootlaan was een bezinkput van de rioolzuivering maar die had toentertijd al geen functie meer. Die staat op deze Sovjetkaart alleen als een waterbassin getekend.
Meneer met blauw bloemetjesoverhemd die in de jaren 1980 bij een scheepvaartbedrijf werkte: Winkelcentrum Sterrenburg staat al wel ingetekend, maar was in de jaren 1970 nog niet gerealiseerd.

019 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Indische buurt en Wantijpark:
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: De huizen bij de R.K. Begraafplaats aan de Reeweg-Oost vermeldt de Sovjetkaart ten onrechte niet.
De schietmuur in het Wantijpark staat ook niet op de Sovjetkaart, maar die muur was verwaarloosd en dus waarschijnlijk militair irrelevant.
Meneer met blauw overhemd:  Stonden er toen al wel of niet huizen op de Riouwstraat?

018 – Tijdens Workshop 2020-02-01 - Dubbeldam, weilanden en polders:
(ex-)medewerker energiebedrijf in de Drechtsteden: Het kromme weggetje ten zuiden van het Land van Valk [kaartvak Л-12] tussen de Dubbeldamseweg en de Dordtwijklaan was tijdelijk en stond op geen enkele Nederlandse kaart. Wellicht dat deze informatie op de Sovjetkaart van satelliet- of luchtfoto’s afkomstig was?
Zelfs ook de kleine Bosman-molentjes in de weilanden, onder andere niet ver daarvandaan, staan met molen-symbolen op deze Sovjetkaart aangegeven.

017 - J. Z. - 2020-01-24
Ons huis aan de Karel Doormanlaan in Papendrecht die in midden tot eind 1974 is gebouwd staat er nog niet op.

016 - R. K. (oud landmeter) - 2019-10-18
Nog een aanvulling op mijn eerste reactie van 2019-10-03: Voor de gebogen lijnen in groen heb ik geen verklaring; het zijn in ieder geval geen hoogtelijnen.
Gebouwen worden met nummers in groen, zwart, rood en blauw aangegeven.
De politiebureau's zijn rood gekleurd en de gebouwen in zwart zijn van bedrijven.
Ziekenhuizen hebben geen nummer en zijn kennelijk niet belangrijk voor een bezetter.
Op het moment dat de Russen ons zouden bezetten waren de kaarten voor de details al veel verouderd.

015 - W.O. - 2019-10-10
In ons heemkundeblad De Aa-kroniek van de heemkundekring De Baronie van Cranendonck 2014-1 heb ik ooit een artikel geschreven over 'Cranendonck op de kaart'.
Hierin is ook een passage opgenomen over het onderzoeksresultaat van enkele Sovjetkaarten van ons heemgebied.
Het onderzoek heeft uiteraard geen betrekking op Dordrecht, maar de bevindingen kunnen wellicht wel helpen bij uw onderzoek.
Het betreffende artikel in PDF voeg ik hierbij toe.
Veel succes met het onderzoek en vriendelijke groet.
Bijlage: Aa-Kroniek-Cranendonck-op-de-kaart.pdf

014 - R. K. (oud landmeter) - 2019-10-03
Buitengewoon interessant dit kaartmateriaal.
Ben ervan overtuigd dat de kaart van Morks Drukkerij (1973) (www.dordrechtplattegronden.nl/#Dordrecht%25201973.jpg) voor Dordrecht e.o. als basis zijn gekopieerd door de Russen.
Daarnaast zijn er door naverkenning (spionage) in het terrein dingen aangevuld die voor hun van belang zijn.
De Rondweg (N3) was in aanleg; alleen het cunet met zand lag er.
Verschillende belangrijke wegen zijn in oranje gekleurd en deze wegen waren voor transport zeer belangrijk en dus was de N3 in de toekomst ook zeer belangrijk en werd hij alvast met oranje aangegeven.
De Krispijntunnel was naar mijn mening voor hun leger niet belangrijk omdat hij voor tanks en ander transport veel te laag is.

013 - M. N. - 2019-09-26
Geweldig om te zien! Boogschutter, waar ik ben opgegroeid, Pijl, Graveerstift etc. staan er nog niet op.
Het lijkt dus inderdaad gebaseerd op Morks-kaart uit 1973.
De Randweg was toen al gepland, maar niet aangelegd. Op de Russische kaart wel al verder ingetekend.

013a - D. C. - 2019-09-26
Ook de Drechttunnel ('77) is nog niet te zien.

013b - M. N. - 2019-09-26
Nee, precies. Iemand heeft ze die Morks-kaart verschaft.
Hoogte van de bomen, draaggewicht bruggen is echter wel opgevraagd. Mol bij de gemeente?

013c - D. C. - 2019-09-26
Ik gok op '68-'70. Postkantoor was er nog. Panden Gevulde Gracht al gesloopt. 'Gat van Cohen' was er nog niet, deel Spuihaven al gedempt.

012 - C. U. - 2019-09-25
Naar mijn idee was Sterrenburg in 1982 zuidelijk tot en met de Vredenburg gebouwd.
De Cannenburg tot en met de Luchtenburg waren toen in aanbouw als ik het goed heb.
Wel fijn dat de Sovjets onze toenmalige straat, de Zuilenburg, niet in het vizier hadden ;)

Werkgroep Cartografie 2019-09-25
Ter aanvulling: in de legenda van de kaart wordt 1982 als vervaardigingsdatum genoemd. Dat betekent de datum van uitgifte.
De kaart is in de jaren daarvoor getekend.

012a - J.B. - 2019-09-25 
Cannenburg en Luchtenburg in Sterrenburg III: mijn huis aan de Luchtenburg werd in juli 1980 opgeleverd, de rest van die wijk was in datzelfde jaar gereed.
De bouw van de Cannenburg heeft doorgelopen tot in 1981.

011 - K. G. (oud landmeter) - 2019-09-25
Detailkaart 4: Object 4 Scheepswerf was van de Firma Schram.
Idem 3: De N3 is op deze kaart nog niet doorgetrokken naar de A15.
Idem 3: Plukje bebouwing aan Matenase Scheikade in ruit B17 wordt niet herkend. Mogelijk boerenschuurtjes?
Idem 2: Ruit C12, de Palenflats aan de Zonnebloemstraat en de Goudsbloemstraat staan nog op de kaart afgebeeld, later gesloopt.
Idem 4: Object 24 (lindtsedijk) is niet het chemisch bedrijf van Epenhuisen maar de Unimills, (daarvoor van Bergh en Jurgens).
Idem 5: De Gasfabriek en de gashouders aan de Riedijk ontbreken. Blijkbaar al gesloopt. Rond 1970 waren deze nog wel aanwezig (zie hierna opmerking over kaartmateriaal).
Idem 4: Object 45 (zwart) is niet het gemeentehuis Zwijndrecht. Object 45 (paars) is dit wel.
Eind jaren zestig/begin jaren zeventig werden er op grote schaal al luchtfoto's van Nederland gemaakt, bijvoorbeeld bij de uitvoering van een aantal grote ruilverkavelingen. In Dordrecht (binnenstad) is in 1971/1972 een proef uitgevoerd om een correctiefactor te bepalen om op luchtfoto's de overstekken (dakgoten) te corrigeren naar de gevelbelijning op de begane grond.
Deze proef is opgezet door de 'Organisation Europëenne d'Études Photogrammétiques Expérimentales' en uitgevoerd door de Landmeetkundige Dienst van het Kadaster te Dordrecht.
Voor deze proef is er een netwerk van 'vliegschijven' in de stad gelegd die door het Kadaster in coördinaten zijn berekend, waarna er nauwkeurige luchtfoto's van de binnenstad zijn gemaakt.

010 - A. L. - 2019-09-25
Ik zie dat de A16 over de Zwijdrechtse brug loopt, mét de op- en afritten. Terwijl de Drechttunnel is opgeleverd in 1977.
Ook de Glazenstraat staat er nog op.

009 - J. H. - 2019-09-24
Wat betreft een mogelijke datering van de gegevens op de kaart: - het oude postkantoor staat er op (nr. 43) en dat is in december 1975 gesloopt - het belastingkantoor staat er niet op en dat is gebouwd in 1975.
De kaart zou dan van begin 1975 kunnen dateren.

Werkgroep Cartografie 2019-09-25
Ter aanvulling: in de legenda van de kaart wordt 1982 als vervaardigingsdatum genoemd vanuit een basis Sovjet kaart van 1973.

008 - N.B. - 2019-09-24
De huizen, gebouwd in de jaren 30 tussen Singel 81 en 87 zijn niet ingekleurd .
Terwijl identieke huizen rechts van Singel 81 dus richting Kunstmin wel zijn ingekleurd.
Wat zou de reden zijn?

007 - A. B. - 2019-09-24
Wat mij als eerste aan de kaart opvalt zijn de nog ingetekende spoorwegovergangen, zoals bij de Dubbeldamseweg.
Mochten de Russen met hun voertuigen aankomen, dan zouden ze toch raar hebben opgekeken bij het fietstunneltje aldaar!
Hetzelfde geldt voor de Blauwe Tunnel waar onze verhuiswagen 15 jaar geleden al niet onderdoor paste!
In de opmerkingen noemt u Duitse kaarten. Mogelijk zijn die als buit in hun handen geraakt.
Maar aan de andere kant zouden ze ook van geallieerde kaarten uit de oorlogsjaren, zoals Britse Ordnance Survey Maps of Amerikaanse stafkaarten gebruik gemaakt kunnen hebben.
Het is de vraag of ze die rechtstreeks hebben gekregen of ook via Duitse krijgsbuit.

006 - S. G. - 2019-09-24
Blijkbaar zijn er meer Sovjet kaarten van Nederlandse steden.
Zijn in die steden misschien al eerder onderzoeken gedaan?

Werkgroep Cartografie 2019-09-24
Dat zou zomaar kunnen. We gooien het in de groep om te onderzoeken.

005 - J. B. - 2019-09-22
Sterrenburg III in Dordrecht ontbreekt geheel, te beginnen bij het oudste gedeelte daarvan (Sandenburg, Walenburg) waar de bouw rond 1975/1976 is gestart.
De Luchtenburg en Cannenburg als laatste grootschalige nieuwbouwprojecten in Sterrenburg III (opgeleverd 1980) ontbreken dus ook.
Dit lijkt aan te geven dat de basiskaart die men heeft gebruikt van vóór 1976 dateert.

004 - T. V. - 2019-09-22
Wat mij bij de eerste blik opviel op de kaart is de dunne, groene lijn die van het Wantij via de Vlij, over de Vogelbuurt en Indische buurt loopt naar de Burg. de Raadtsingel, voor het station langs en dan met een linker boog naar de Rijksweg richting de Mijl.
Geen idee wat voor nut die groene lijn heeft.
Een soort aanvalsroute voor vliegtuigen?
Iemand anders een suggestie?

Werkgroep Cartografie 2019-09-22
Misschien is de verklaring van de genoemde groene lijn terug te vinden in het Engelstalige boek "Soviet Topographic Map Symbols".
Een PDF hiervan vindt je op deze site onder het tabblad "hulp".

003 - A. B. - 2019-09-21 
In Zwijndrecht staat de Dr. Boutensstraat gemarkeerd in wat in feite een zijstraat van de Dr. Boutensstraat is.
Blijkbaar maakten de kaartmakers hier dus een fout.
Is er een Nederlandse kaart uit die tijd waarop die fout ook voorkomt of die door onduidelijke weergave begrijpelijk is?

003a - J.D. - 2019-10-29
De gehele straat met 'lus' is de Dr. Boutensstraat. 
Zie de kaarten Dordrecht 1966 en Dordrecht 1973
Dus de benaming op de Sovjet kaart is wel goed, alleen is niet de gehele straat benoemd.

003b - A.B. - 2019-11-05
Mijn bewering was gestaafd door de, in vergelijking hiermee, (te?) moderne (21e druk, zonder jaartal) en minder precieze stadsplattegrond (1:14.500) van Falk over Dordrecht en omstreken.

002 - A. G. - 2019-09-21 
De trappen van de (Godfried van Schalcken) Singel naar de Noordendijk staan er niet op.
Wat zou de reden kunnen zijn?

001 - A. G. - 2019-09-21
De Krispijntunnel staat niet ingetekend.
Hoe zou dat komen?

Werkgroep Cartografie 2019-09-22
Misschien is deze tunnel niet te gebruiken voor tanks en andere legervoertuigen.